Ganesh Chaturthi Nibandh Marathi: गणेश चतुर्थी हा एक मोठा आणि आनंददायी सण आहे, जो भारतात खूप उत्साहाने साजरा केला जातो. मी जेव्हा लहान होतो, तेव्हा या सणाची वाट पाहत बसायचो. घरात गणपतीची मूर्ती आणणे, त्याला सजवणे आणि दहा दिवस त्याची पूजा करणे, हे सर्व काही खूप मजेदार वाटायचे. गणेश चतुर्थी पर निबंध मराठीमध्ये लिहिताना, मला आठवते की हा सण कसा आमच्या जीवनात आनंद आणि बुद्धी आणतो. गणपती बाप्पा हे विघ्नहर्ता म्हणजे अडथळे दूर करणारे देवता आहेत, आणि त्यांचा सण आम्हाला नवीन सुरुवात करण्याची प्रेरणा देतो.
गणेश चतुर्थी ही भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षातील चतुर्थीला येते. हा सण मुख्यतः महाराष्ट्रात खूप मोठ्या प्रमाणात साजरा होतो, पण आता संपूर्ण भारतात आणि जगभरातही पसरला आहे. पुराणातील कथेनुसार, पार्वती माताने मातीपासून गणेशाची मूर्ती बनवली आणि त्याला जीव देऊन घराचे रक्षण करण्यास सांगितले. जेव्हा शिव भगवान आले, तेव्हा गणेशाने त्यांना आत येऊ दिले नाही, आणि रागात शिवाने गणेशाचे डोके कापले. नंतर पार्वतीच्या दुःखाने शिवाने हत्तीचे डोके जोडून गणेशाला पुन्हा जिवंत केले. ही कथा ऐकताना मला नेहमी वाटते की आई-वडिलांचे प्रेम किती मोठे असते. गणपतीला प्रथम पूज्य म्हणतात, म्हणजे कोणत्याही पूजेत सर्वप्रथम त्यांची पूजा केली जाते. हे आम्हाला शिकवते की जीवनात बुद्धी आणि धैर्य असावे.
सण साजरा करण्याची पद्धत खूप रंगीबेरंगी असते. घरी किंवा पंडालात गणपतीची मूर्ती आणली जाते. ती मूर्ती मातीची असते, जी पर्यावरणस्नेही असावी, असा आता प्रयत्न केला जातो. मी दरवर्षी माझ्या आईबाबांसोबत मूर्ती सजवतो. त्यावर फुले, हार, मोदक आणि फळे ठेवतो. मोदक हे गणपतीचे आवडते खाद्य आहे, आणि ते बनवताना घरात किती गोड सुगंध पसरतो! दहा दिवस आरती, भजन आणि पूजा चालते. शाळेतही आम्ही गणेश चतुर्थी निमित्ताने कार्यक्रम करतो, ज्यात नृत्य, गाणी आणि नाटक असतात. या सणात कुटुंब एकत्र येतात, मित्र भेटतात आणि सगळे हसत-खेळत असतात. पण मला थोडे दुःखही होते जेव्हा विसर्जनाच्या दिवशी गणपतीला निरोप देतो. “गणपती बाप्पा मोरया, पुढच्या वर्षी लवकर या” असे म्हणताना डोळ्यात पाणी येते. हे दर्शवते की सण आमच्या भावनांशी किती जोडलेले असतात.
गणेश चतुर्थीचे महत्व फक्त धार्मिक नाही, तर सामाजिकही आहे. लोकमान्य टिळकांनी या सणाला सार्वजनिक स्वरूप देऊन स्वातंत्र्य चळवळीला प्रोत्साहन दिले. त्यामुळे हा सण एकतेचे प्रतीक आहे. आजकाल पर्यावरण रक्षणासाठी प्लास्टर ऑफ पॅरिसऐवजी मातीच्या मूर्ती वापरल्या जातात, आणि विसर्जनही कृत्रिम तलावात केले जाते. हे पाहून मला अभिमान वाटतो की आम्ही निसर्गाची काळजी घेतो. शाळेतील मुलांसाठी हा सण शिकण्याची संधी आहे – बुद्धी, भक्ति आणि पर्यावरण याबद्दल.
शेवटी, गणेश चतुर्थी हा सण आम्हाला जीवनात येणाऱ्या अडचणींवर मात करण्याची शक्ती देतो. मी दरवर्षी या सणाची वाट पाहतो, कारण तो मला आनंद देतो आणि नवीन उमेद देतो. गणपती बाप्पा मोरया!
(शब्द संख्या: ४२५)