पुस्तक माझे मित्र मराठी निबंध: Pustak Maza Mitra Marathi Nibandh

Pustak Maza Mitra Marathi Nibandh: “मित्र” म्हणजे आपल्या आनंदात सहभागी होणारा, दुःखात सोबत देणारा, आपल्याला समजून घेणारा आणि वेळ पडली तर योग्य मार्ग दाखवणारा. हे सगळं एखाद्या माणसाकडून मिळणं अपेक्षित असतं, पण मी मात्र हे सगळं पुस्तकांमध्ये अनुभवतो. म्हणूनच मी म्हणतो, “पुस्तक माझे खरे मित्र आहेत.”

आजच्या मोबाईल आणि सोशल मीडियाच्या युगात जिथे नात्यांचं स्वरूप बदलत चाललंय, तिथे पुस्तकं अजूनही आपली नितांत मैत्री टिकवून आहेत. पुस्तकं ना कधी थकतात, ना कंटाळतात, ना त्रास देतात. ती प्रत्येक वेळी नवीन काहीतरी शिकवतात, आपल्याला विचार करायला लावतात आणि सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे आपल्या आतला खरा आपण शोधायला शिकवतात.

माझं पुस्तकांशी नातं फार लहानपणापासूनच आहे. मला आठवतं, मी पहिल्यांदा ‘छोटा भीम’ आणि ‘चंपक’ ही बालपुस्तकं वाचली होती. त्यातूनच माझा वाचनाचा प्रवास सुरू झाला. पुढे जाऊन मला गोष्टींच्या, विज्ञानाच्या, चरित्रांच्या आणि नंतर कादंबऱ्यांचं वेड लागलं. काही वेळा वाटतं, हे पुस्तकं नसती तर माझं बालपण खूप कंटाळवाणं आणि रिकामं गेलं असतं.

वाचनामुळे मला विचार करायला शिकायला मिळालं. एखाद्या कथेतून एक नवीन दृष्टिकोन मिळतो, तर एखाद्या कवितेतून मनातली भावना व्यक्त होते. आज मी लिहायला शिकलो, कल्पना करायला शिकलो, ती केवळ पुस्तकांमुळेच. अनेक वेळा मी जेव्हा मनाने खचलो होतो, निराश झालो होतो, तेव्हा पुस्तकांमधूनच मला प्रेरणा मिळाली. डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचे ‘विंग्स ऑफ फायर’ किंवा स्वामी विवेकानंद यांचे विचार हे केवळ शब्द नव्हते, ते माझ्यासाठी बळ होतं. हेच खरे मित्र नव्हेत का?

सध्याच्या काळात, जिथे सतत नवीन माहिती येत असते, अशा वेळी पुस्तकं आपल्याला योग्य माहिती आणि खोल समज देतात. इंटरनेटवर माहिती भरपूर आहे, पण ती अनेकदा पुसट आणि विस्कळीत असते. पुस्तक मात्र विषयाची मांडणी नीट, सुसंगत आणि सखोल करते. त्यामुळेच अभ्यासासाठी आणि समजून घेण्यासाठी पुस्तकांवर विश्वास ठेवणं केव्हाही फायदेशीर ठरतं.

पुस्तक माझे मित्र मराठी निबंध: Pustak Maza Mitra Marathi Nibandh

कोरोनाच्या काळात, जेव्हा सगळं बंद होतं – शाळा, खेळ, गप्पा – तेव्हा माझी साथ पुस्तकांनीच दिली. ऑनलाईन क्लासेसमुळे डोळ्यांना त्रास व्हायचा, पण पुस्तकांमधून मी वेळ घालवत असे. त्यावेळी मी ‘पांडवांचं चरित्र’, ‘बुद्धाचं जीवन’, आणि ‘मराठ्यांचा इतिहास’ ही पुस्तकं वाचली. या पुस्तकांनी मला केवळ माहितीच दिली नाही, तर स्वाभिमान, समर्पण आणि संयम यासारख्या गोष्टींचं महत्त्व शिकवलं.

माझ्यासाठी पुस्तकं म्हणजे कल्पनांची उड्डाणं. एकाच जागी बसून मी थेट आफ्रिकेच्या जंगलात पोहोचतो, चंद्रावरच्या मोहिमेत सामील होतो किंवा भूतकाळात छत्रपती शिवाजी महाराजांसोबत गडावर लढतो. एवढं सामर्थ्य या साध्याशा पुस्तकांमध्ये आहे!
आजच्या AI, व्हिडिओ शॉर्ट्स आणि reels च्या काळात माणूस माहिती घेतो पण अनुभवत नाही. पुस्तकं मात्र ती माहिती आपल्याला अनुभवायची संधी देतात. त्यामुळे माणूस विचार करतो, आणि विचार करणारा माणूसच पुढे जातो.

आज अनेक मुलं मोबाईलमध्ये गेम्स, शॉर्ट व्हिडिओजमध्ये अडकलेली दिसतात. त्यामुळे त्यांच्या एकाग्रतेचा अभाव निर्माण होतोय. पण वाचनाची सवय लावल्यास ती मुले अभ्यासात, जीवनात आणि व्यक्तिमत्त्वात मोठे बदल घडवू शकतात. शाळांमध्ये सध्या “रीडिंग डे”, “बुक फेअर”, “ओपन लाइब्रेरी” असे उपक्रम सुरू झालेत, जे पाहून खूप आनंद होतो. ही बदलती समज ही काळाची गरज आहे. वाचनाची सवय म्हणजे केवळ अभ्यासापुरती गोष्ट नाही, ती जीवनशैली बनली पाहिजे.

माझ्यासाठी पुस्तकं केवळ एक हौस नाही, ती एक सवय आहे – आणि ही सवय आयुष्यभर टिकवायची आहे. मी मनोमन ठरवलं आहे की दर महिन्याला एक तरी चांगलं पुस्तक वाचायचं. कारण या मित्रांनी मला खूप काही दिलंय. त्यांना वेळ देणं, त्यांच्याकडून शिकणं हे माझं कर्तव्य आहे.

आजच्या काळात जेव्हा मानसशास्त्रज्ञ, मेंटल हेल्थ तज्ज्ञ सतत सांगतात की “स्क्रीन टाइम कमी करा”, “मग्नता वाढवा”, “सकारात्मक विचार करा” – त्यावरचा एक साधा उपाय म्हणजे वाचन. पुस्तकं ही केवळ ज्ञानाचं साधन नाहीत, ती आपल्या मानसिक आरोग्याचं रक्षण करणारी ‘थेरपी’ आहेत.

पुस्तकं आपल्याला माणूस बनवतात. मोबाईल, टीव्ही, लॅपटॉप हे सर्व ‘डिव्हाईसेस’ आहेत. पण पुस्तकं म्हणजे भावनांचं जग आहे. पुस्तकांच्या प्रत्येक पानामध्ये कुणाचं आयुष्य दडलेलं असतं, कुणाचे विचार असतात, आणि त्या विचारातून आपल्याला मार्ग सापडतो. अशा या पुस्तकांशी मैत्री करण्यासारखं दुसरं सुख नाही.

पुस्तकं ही माझी खरी, निस्वार्थी आणि आयुष्यभर साथ देणारी मित्र आहेत. त्यांच्याशी असलेली ही मैत्री मला वेगळी ओळख देते. आज यशस्वी होणाऱ्या प्रत्येक माणसामागे कुठे न कुठे वाचनाचं बळ असतं. त्यामुळे आपण प्रत्येकाने पुस्तकांशी मैत्री केली पाहिजे. कारण या मैत्रीत ना स्वार्थ असतो, ना अपेक्षा – फक्त विचार, समज, प्रेरणा आणि आयुष्य घडवण्याचं सामर्थ्य असतं.