Savitribai Phule Marathi Nibandh: आजही आपल्या समाजात अनेक ठिकाणी स्त्रियांच्या हक्कांसाठी आणि समानतेसाठी लढा सुरू असताना, सावित्रीबाई फुले हे नाव आपल्याला विशेष ऊर्जा आणि प्रेरणा देते. त्यांचे कार्य फक्त इतिहासातील एक पान नाही, तर आजही आपल्या जीवनातील अनेक पैलूंना स्पर्श करणारे आणि आपल्याला विचार करायला लावणारे आहे. विद्यार्थी म्हणून, त्यांच्या कार्याकडे पाहताना मला नेहमीच एक वेगळीच उमेद जाणवते.
सावित्रीबाईंचा जन्म ३ जानेवारी १८३१ रोजी महाराष्ट्रातील नायगाव येथे झाला. त्या काळात मुलींना शिक्षण देणे सोडाच, त्यांना घराबाहेरही पडू दिले जात नव्हते. अशा प्रतिकूल परिस्थितीत, ज्योतिराव फुले यांच्यासारख्या दूरदृष्टीच्या सहकाऱ्याने त्यांना शिक्षणाची दारे उघडून दिली. त्यांनी स्वतः शिक्षण घेतले आणि इतरांनाही शिक्षणाच्या प्रवाहात आणण्याचे धाडस केले. हे खरंच खूप मोठं काम होतं. विचार करा, आज आपल्याला शाळेत जायला मिळतं, पुस्तकं वाचायला मिळतात, वेगवेगळ्या विषयांवर चर्चा करता येते, पण त्यांच्या काळात हे सगळं स्वप्नवत होतं. सावित्रीबाईंनी हे स्वप्न प्रत्यक्षात आणलं.
सावित्रीबाई फुले मराठी निबंध: Savitribai Phule Marathi Nibandh
१८४८ मध्ये, त्यांनी पुण्यात भारतातील पहिली मुलींची शाळा सुरू केली. हे केवळ एक शाळा सुरू करणे नव्हते, तर एका क्रांतीची सुरुवात होती. समाजाचा प्रचंड विरोध होता. लोक त्यांना शिव्या देत, त्यांच्यावर शेण आणि दगडफेक करत, पण सावित्रीबाई डगमगल्या नाहीत. त्या रोज शाळेत जात राहिल्या. त्यांचे हे दृढनिश्चय आणि धैर्य आजच्या काळातही आपल्याला खूप काही शिकवून जाते. जेव्हा आपण एखाद्या चांगल्या कामासाठी उभे राहतो, तेव्हा विरोध होणारच, पण त्याविरोधाला तोंड देऊन पुढे जाणे महत्त्वाचे असते हे त्यांनी दाखवून दिले.
आजच्या जगातही, शिक्षण हे स्त्रियांच्या सक्षमीकरणाचे सर्वात मोठे साधन आहे. “बेटी बचाओ, बेटी पढ़ाओ” यांसारख्या सरकारी योजना असोत किंवा स्वयंसेवी संस्थांचे शिक्षणविषयक उपक्रम, या सगळ्यांची मूळं सावित्रीबाईंच्या त्या पहिल्या शाळेत रुजलेली दिसतात. आजही अनेक ठिकाणी मुलींना शिक्षणासाठी संघर्ष करावा लागतो, लवकर लग्न लावली जातात किंवा त्यांना शिक्षणापासून वंचित ठेवले जाते. अशा वेळी सावित्रीबाईंचा वारसा आपल्याला आठवण करून देतो की शिक्षणाचा प्रकाश प्रत्येक मुलीपर्यंत पोहोचायलाच हवा.
सावित्रीबाई फक्त शिक्षिका नव्हत्या, तर त्या एक समाजसुधारकही होत्या. त्यांनी विधवा विवाह, बालविवाह प्रतिबंध आणि जातीय भेदभावाला विरोध केला. त्यांनी केशवपनासारख्या अमानवी प्रथांविरोधात आवाज उचलला. त्यांनी स्वतःच्या घरात विधवा महिलांसाठी आश्रम उघडले. हे कार्य आजच्या काळातही खूप महत्त्वाचे आहे, कारण आजही समाजात वेगवेगळ्या स्तरांवर स्त्रिया आणि दुर्बळ घटकांवर अन्याय होताना दिसतो. आजही जातीयवाद पूर्णपणे नष्ट झालेला नाही आणि अनेक ठिकाणी हुंडाबळीसारख्या घटना घडतात. अशा वेळी सावित्रीबाईंनी दाखवून दिलेला समानतेचा मार्ग आपल्याला दिशा देतो.
त्यांनी लिहिलेल्या कविता आणि अभंगांमधूनही त्यांचे विचार आणि समाजाबद्दलची तळमळ स्पष्ट दिसते. त्यांच्या लेखनातून त्यांनी समाजाला प्रबोधन करण्याचे काम केले. त्यांच्या साहित्यातून आजही आपल्याला त्यांचे विचार आणि दूरदृष्टी समजून घेता येते. आज सोशल मीडियावर अनेक लोक आपले विचार मांडतात, पण सावित्रीबाईंनी त्या काळात लेखणीच्या माध्यमातून समाजात बदल घडवण्याचा प्रयत्न केला.
आजही जेव्हा आपण महिलांच्या सक्षमीकरणाबद्दल बोलतो, स्त्री-पुरुष समानतेबद्दल चर्चा करतो, तेव्हा सावित्रीबाईंचे कार्य एक मैलाचा दगड ठरते. त्यांचे विचार आणि कार्य हे काळाच्या पलीकडचे आहे. त्यांनी लावलेले शिक्षणाचे रोपटे आज वटवृक्ष बनले आहे आणि त्याच्या सावलीत अनेक पिढ्या घडत आहेत. त्यांच्या कार्यामुळेच आज स्त्रिया डॉक्टर, इंजिनियर, शिक्षिका, पोलीस अधिकारी आणि अगदी राजकारणातही उच्च पदांवर कार्यरत आहेत.
सध्याच्या काळात आपण पाहतो की स्त्रिया प्रत्येक क्षेत्रात अग्रेसर आहेत, पण अजूनही बऱ्याच ठिकाणी स्त्रियांच्या सुरक्षिततेचा, आरोग्याचा आणि समान संधींचा प्रश्न कायम आहे. सावित्रीबाईंनी घालून दिलेला मार्ग आपल्याला या समस्यांवर मात करण्यासाठी प्रेरणा देतो. त्यांचा संघर्ष आणि त्याग हा आपल्याला आजही खूप काही शिकवून जातो. त्यांच्या जयंतीनिमित्त किंवा त्यांच्या स्मृतीदिनी आपण केवळ त्यांना आदराने आठवून थांबता कामा नये, तर त्यांच्या विचारांना आपल्या कृतीत उतरवण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.
एका शेतकऱ्याची आत्मकथा मराठी निबंध: Eka Shetkaryachi Atmakatha Marathi Nibandh
थोडक्यात सांगायचं तर, सावित्रीबाई फुले या फक्त एक इतिहास व्यक्तिमत्त्व नाहीत, त्या एक विचार आहेत, एक क्रांती आहेत. त्यांनी पेटवलेली ज्ञानज्योत आजही तेवत आहे आणि ती आपल्या सर्वांना उज्ज्वल भविष्याकडे वाटचाल करण्याची प्रेरणा देत राहील. त्यांच्या कार्यामुळेच आज आपण एका प्रगतशील समाजाची कल्पना करू शकतो.
1 thought on “सावित्रीबाई फुले मराठी निबंध: Savitribai Phule Marathi Nibandh”